جرم، تقصیر یا خطا در ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی

علاوه بر موارد مذکور در مواد قبل، ارتکاب رفتاری که طبق قانون جرم محسوب می‌شود. جرمد در موارد زیر قابل مجازات نیست:

بند (ث) ماده‌ی فوق: عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن مشروط بر اینکه سبب حوادث نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم مغایر موازین شرعی نباشد.

هرگاه ورزشکاری در اثر اجرای خطای فن توسط حریف فوت کند، مرتکب، مسئولیت کیفری دارد. ولی اگر در اثر اصابت غیر عمدی توپ به پنجره خسارتی وارد شود، ورزشکار متخلف مسئول جبران خسارت است و مسئولیت مدنی دارد.

برای اینکه عملی جرم باشد و مرتکب دارای مسئولیت کیفری شود نیاز به سه رکن است:

رک قانونی

یعنی اولاً عملی توسط قانون جرم شناخته شود. دوماً قانون باید قبل از ارتکاب عمل وضع شده باشد. اصل بر جرم نبودن اعمال است.

رک مادی

یعنی باید عمل انسان به طور مستقیم یا غیر مستقیم انجام شود (فعل). بعضی مواقع هم انجام ندادن عملی جرم است و این زمانی است که قانون انجام آن عمل را امر کرده باشد (ترک عمل). قصد ارتکاب جرم به تنهایی جرم نیست.

رک معنوی

یعنی شخص باید با اراده، مرتکب جرم شود. بنابراین اعمال غیر ارادی هر چند خلاف قانون باشد جرم نیست.

تقصیر یا خطا یعنی انجام دادن کاری که شخص به موجب قرارداد یا عرف نباید انجام دهد. در ورزش بسیاری از جرائم ناشی از تقصیرات است یعنی مرتکب بدون قصد از ارتکاب جرم مرتکب جرم می‌شود.

اگر شخص با اراده و قصد مرتکب عمل مجرمانه شود، جرم عمدی و اگر با اراده ولی بدون قصد و بر اثر تقصیر و بی احتیاطی مرتکب جرم شود، جرم غیر عمدی است.

سوال:

آیا ارتکاب جرم حتما باعث مسئولیت و مجازات مجرم می‌شود؟ خیر، فقط در صورتی که مجرم عاقل، بالغ و مختار باشد می‌توان او را مجازات کرد. در غیر این صورت اقدامات تامینی و تربیتی و جبران خسارت را می‌توان اجرا نمود.

اگر مربی شنا در حین آموزش به شناگران مبتدی آنها را در استخر رها کند و به تلفن پاسخ دهد و در همین زمان یکی از آن ها غرق شود قاتل است؟ بله، ولی چون مرتکب بی احتیاطی و تقصیر شده است جرم او قتل غیر عمد است.

کسی که مرتکب جرم شود، در هر صورت مجازات می‌شود ولی بالطبع مجازات جرائم غیر عمدی خفیف تر از جرائم عمدی است.

گردآورنده: نامی خورشیدی (وکیل پایه یک دادگستری)