در ادامه بحث ناهنجاری های قامتی، می خواهیم به مبحث کف پای صاف و زانوی پرانتزی در کودکان بپردازیم.
تغییرات طبیعی و غیرطبیعی وضعیت بدنی در کودکان را باید از دو جنبه ارزیابی و بررسی کرد.
همانند روش های مختلف ارزیابی وضعیت بدنی در بزرگسالان، در کودکان و افراد در حال رشد نیز وضعیت بدنی باید از نظر کلی و هم از نظر موضعی متناسب با ویژگی های فرآیند رشد بررسی شود.
تغییرات کلی وضعیت بدنی در کودکان در سنین تقریبا مشخصی رخ می دهد که معمولاً در پایان دوره کودکی اولیه (حدود ۶ سالگی) و در دوره های جهش رشدی (حدود ۱۱ تا ۱۳ سالگی) است.
همان طور که گفته شد انحرافات وضعیتی که در بخش های خاصی از بدن و در سنین خاصی رخ می دهد نیز نباید از نظر دور بمانند و در صورت پایدار بودن این انحرافات باید مورد توجه ویژه قرار گیرند.
تشخیص انحرافات وضعیتی تکاملی در کودک با هدف پیشگیری از تبدیل آن به یک اختلال وضعیتی پایدار باید با استفاده از مشاهدات و ارزیابی های مکرر و دوره ای، متناسب با سن و ویژگی های رشدی کودک انجام گردد.
انحرافات تکاملی شایع در کودکان، شامل کف پای صاف، زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری، زانوی عقب رفته و بعضا انحراف جانبی ستون فقرات می شود.
امروز نکاتی درباره کف پای صاف و زانوی پرانتزی را باهم مطالعه می کنیم:
کف پای صاف در کودکان
وقتی کودک راه رفتن را شروع می کند، کف پای او به طور طبیعی صاف است.
در این زمان استخوان ها در حال شکل گیری هستند و ساختمان قوس کف پا کامل نیست.
با تکامل استخوان ها و قوی شدن عضلات و لیگامان ها، قوس های کف پا نیز به تدریج آشکار می شوند و معمولا در حدود ۶ یا ۷ سالگی کف پای کودک شکلی طبیعی خواهد داشت.
ناهنجاری کف پای صاف ممکن است به شکل اختلال پایدار در کودکی باقی بماند.این ناهنجاری در بزرگسالی مشکلات متعددی را برای فرد ایجاد می کند که می توان به پرونیشن پا (چرخش مچ پا به سمت داخل)، انتقال وزن به لبه داخلی پا، راه رفتن با پنجه رو به خارج و بروز ناهنجاری های ثانویه ای همچون چرخش داخلی درشت نئی و شست کج اشاره کرد.
به همین دلیل لازم است تا وضعیت کف پای کودکان در دوره های زمانی مشخصی ارزیابی شود. روند تکامل قوس های کف پایی در آنها بررسی شود و در صورت نیاز از تمرینات اصلاحی استفاده گردد.
زانوی پرانتزی در کودکان
معمولاً این انحرافِ وضعیتیِ فیزیولوژیک در سال اول زندگی کودک نمایان می گردد.
این انحراف تکاملی عموماً تا حدود سنین ۱۸ ماهگی تا ۳ سالگی در کودک مشاهده می شود و هم زمان با شروع ایستادن و راه رفتن بارزتر است. اگر چه عوامل محیطی مختلفی از جمله عادات وضعیتی، تحمل وزن زودهنگام، اختلالات تغذیه ای و آسیب های عضلانی- اسکلتی و مفصلی در بروز و تشدید زانوی پرانتزی در کودکان مؤثرند، مهم ترین عامل بروز و بهبود این انحراف وضعیتی روند رشد و تکامل اندام تحتانی بویژه در ناحیه مفصل زانو است.
با سفت شدن لیگامان های خلفی و کاهش هایپراکستنشن زانو (باز شدن بیش از حد زانو)، این اختلال نیز کاهش می یابد.
اگر این اختلال به عنوان یک عادت وضعیتی باقی بماند، باید به کودک آموزش داد تا امتداد زانو را اصلاح کرده و برخی عادت های وضعیتی مثل نشستن چهارزانو و عادت های حرکتی مثل راه رفتن با پاهای چرخیده به داخل را ترک کند.
گردآورنده: گروه تحقیق و پژوهش تیم تایگون
